Dolmen de Abuime
Castro de Arxeriz
PATRIMONIO
O concello do Saviñao ten un patrimonio abundante e valioso. En arqueoloxía compre destacar o campo Anta de Abuime ou Mamoas de Abuime; situado nunha chaira da parroquia do Saviñao a uns catro quilómetros de Escairón, a maioría deles consérvanse.
Hai numerosos castros neste concello, contabilízanse uns vinte e sete (Castro de Abuime, Castro da Torre en Freán, Castro de Illón en Licin, Castro da Portela en Diomondi, Castro de Mourelos, Castro da Besta en Vilelos, Castro de Villacaiz , … etc.). Destacando a Villacaiz e Abuime pola súa fácil visibilidade.
Na arquitectura civil podemos destacar:
– O pazo de Vilelos, de planta en L, cunha capela duns cen metros cadrados e flanqueado polos escudos da Ulloa, que dirixiu este pazo durante varias xeracións; Os seus fundadores foron Juan González de Ulloa e Catalina López de Sober.
– O pazo de Arxeriz que era propiedade de Juan López Súarez (Xan de Forcados), o seu primeiro fundador foi Gonzalo Raxo, cabaleiro da Orde de Santiago a mediados do século XVI. Ten planta cadrada e os seus dous escudos destacan na fachada norte do pazo; ten numerosos anexos que foron restaurados recentemente.
– Casa da Abadía de Santo Esteban de Ribas de Miño, está rodeada por un muro de pedra e accédese a través dun portal con arco de medio punto, de planta rectangular e unha pequena capela exterior. – Pazo das Cortes, situado fronte Igrexa románica de San Pelayo de Diomondi, con planta en forma de U e adxunta unha capela dedicada á Nosa Señora da Asunción. Xunto á portada hai os escudos da familia Somoza, do século XVIII.
O único edificio que podemos considerar de arquitectura militar no Saviñao é a torre-fortaleza de Candaira en Rebordaos, é do século XIII, cunha planta cadrada de 9,81 por 9,94 metros. Consta de tres andares, no último atópanse as almenas. Don Francisco de Garza de Quiroga Taboada e Álvarez de Castro, Señor de Tor, posuían a torre. Na actualidade é propiedade de D. Álvaro Taboada de Zúñiga. Ademais destes pazos podemos mencionar: O pazo de Lamaquebrada en Fión, o pazo de Casadonas en Licin, o pazo de Fraguas en Louredo, Casa Grande de Mosiños, etc e máis casas que forman parte do patrimonio do Saviñao.
Torre A Candaira
Pazo Arxeriz
ROMÁNICO NO SAVIÑAO
Dentro do patrimonio do Saviñao teñen especial relevancia as igrexas románicas que existen neste concello.
– San Martiño da Cova, procede do antigo mosteiro da orde de San Agustín cuxo priorado foi suprimido en 1824. A obra ten planta rectangular con nave e ábside, a porta principal ten un arco de medio punto con dúas arquivoltas en baquetón. No seu interior destacan as pinturas de bóveda de canón e ábsida do século XVII, que representan a Santísima Trindade e tres retablos dos séculos XVII e XVIII.
– San Lorenzo de Fión, da obra románica consérvanse a ábsida e dous tramos do primeiro terzo do século XII, a cabeceira é semicircular e ofrece tres fragmentos divididos por columnas adxuntas ao exterior. No seu interior ten tres retablos e pinturas murais do século XVI.
– Santa María de Seteventos. Esta igrexa de finais do século XII conserva as características do románico na Ribeira Sacra, pero ademais consérvanse algunhas pinturas murais nun arco triunfal e un muro contiguo, presididas polo pantocrátor, que nos amosan as calidades dos beatos. e as figuras monstruosas do inferno.
– Santa María de Marrube, o plano consta de nave e ábsida, o arco triunfal ten ornamentación vexetal; No exterior destaca a porta principal, acampanada con tres arquivoltas en baquetón; No interior destacan as pinturas murais que cubren a cuncha e a bóveda onde aparecen a figura do Salvador e do Neno Xesús recibindo agasallos nos brazos da Virxe María.
– San Estevo de Rivas de Miño. Tamén é monumento nacional dende 1931. Ten unha base e unha ábsida; a nave dividida en catro compartimentos por arcos apuntados e a ábsida con bóveda de canón e sección semicircular. No exterior destaca a fachada principal coa porta acampanada con catro arquivoltas de medio punto sobre columnas de mármore. Na arquivolta menor presenta sete figuras sentadas que evocan aos vellos do apocalipse; tamén ten un rosetón de case catro metros de diámetro.
– San Pelaio de Diomondi foi declarado monumento nacional o 3 de xuño de 1931; É un templo de orixe monacal de planta rectangular e nave dividida en cinco partes por arcos de medio punto apuntados, no exterior destaca a porta acampanada principal, con catro arquivoltas tóricas con fustes lisos e capiteis historiados. A cota norte está cuberta polo palacio episcopal, que foi a residencia de verán dos bispos da diocese de Lugo.
– San Vitorio de Ribas de Miño. A Sancristía engadiuse a esta igrexa de estilo románico, consta dunha nave e ábside, con arco triunfal de medio punto. No exterior destaca a porta principal con tres arquivoltas que descansan sobre columnas con fustes lisos. No seu interior hai unha imaxe da Virxe do Rosario e un ostensorio de ouro e prata.