O MAIS DESTACADO

Festa da vendima

Aula de Verán 2023

Etapa Camiño de Inverno polo Saviñao

Ruta de sendeirismo

PARROQUIAS

Se falta algunha imaxe que considera que debería de aparecer nalgunha parroquia non dubide en mandala o mail contacta@aularioathenea.com e encantados a poñeremos na web.

Se polo contrario hai na web algunha imaxe dalgunha vivenda e é vostede o  dono/a dela, e non está de acordo que esté aqui, tan so ten que mandarnos un mail e retirarémola sen ningún problema.

Abuíme, San Xoán de

Parroquia adscrita a Santa María de Seteventos e pertencente ao arciprestazgo do Saviñao. En 1991 tiña 148 habitantes agrupados nas entidades de Carballo, Cruz, Igrexa, Lama, Outeiro e Pedrouzos, sendo a densidade media / entidade, para o mesmo ano, de 21,4 hab./Km2. Os primeiros datos documentais referentes a esta parroquia remóntanse ao ano 976, no que se recolle unha importante doazón, que incluía a súa igrexa. Dentro da parroquia hai varios xacementos arqueolóxicos que datan do período megalítico e un castro, alongado, cuxas dimensións máximas corresponden a 100 * 70 metros.

A Cova, San Martiño de

Membro do arciprestazgo Saviñao, que en 1991 tiña 115 habitantes agrupados nas entidades de Arxuá, Bosque, Casa do Monte, Cuñas, Felós, Ferreiros, Logar, A Lama, A Miuteira, A Pena, O Priorato, Raíñas, Seoane e Soutomango, sendo a densidade media, para o mesmo ano, de 46 hab./Km2. O templo parroquial procede dun antigo mosteiro dos cóengos regulares de San Agustín, descoñecéndose a data exacta da súa fundación. O documento máis antigo data do ano 1260 e refírese á doazón de bens feita polo bispo de Lugo -Rodrigo- en Santa María de Piñeira, asinada polo prior da Cova, mestre Fernando. A igrexa parroquial, de estilo románico de finais do século XII ou principios do XIII, supera nas súas dimensións ás igrexas do románico rural galego.

Broza, Santo Tomé da

Freguesía pertencente ao arciprestazgo do Saviñao que, en 1991 tiña 226 habitantes agrupados nas entidades de Agrelos, Agroxói, Albariza, A Broza, Ourigo, Rebordondiego, Ribela, Ribeira, Vilarello, Xesto e Sixiriz, sendo a densidade media, para o mesmo ano, 12’9 hab./Km2. Os primeiros datos documentais desta congregación remítennos ao século XV, cando a capela de Santa María coas súas propiedades, na aldea de Ribela, pertencía ao Señor de Framil. Todo o termo parroquial está cheo de restos históricos: xacementos megalíticos, construcións civís como a Casa da Torre ou a do Herrero. En canto ao seu patrimonio relixioso, está composto polo templo parroquial do século XVII e cinco capelas, entre as que destacan as de Rebordondiego e Sixiriz, ambas do século XVIII.

Chave, San Sadurniño de

Fregresía que pertenencia ao arciprestazgo do Saviñao que, segundo o censo de 1991, tiña 125 habitantes distribuídos nas entidades de Amedo, O Campo, Cruz, Chave, Gruñedo, Lamas, Lence e Marzán, sendo a densidade / entidade media, para o mesmo ano. , de 16’6 hab./Km2. Crese que no lugar de Marzán existiu durante algún tempo un pequeno convento franciscano, fundado polos irmáns Bernardo e Francisco. Esta parroquia pertencía ao señorío dos condes de Lemos, que nomeaban a xustiza ordinaria. A arquitectura relixiosa ten un templo parroquial do século XVIII, a capela de Marzán (século XVIII) e as Casas Grandes de Marzán e Quián.

Diomondi (San Paio)

Fregresía do arciprestazgo do Saviñao que, segundo o censo de 1991, tiña 243 habitantes agrupados nas entidades de Belesar, Bexán, Costa, Diomondi, Gallegos, Millarada, Montecelo, Outeiro, Piñeiro, Portela e Ver, sendo a densidade / entidade media , para o mesmo ano de 35’2 hab./Km2. Por un documento do ano 954 sábese que Diomondi foi un dos primeiros lugares tomados pola forza polo bispo lucense Odoario. O mencionado documento engade que, despois de colonizar a igrexa, dedicouna a San Estevo e doouna ao mosteiro de San Adrián. Nese momento ordenouse o establecemento dunha comunidade relixiosa en Diomondi, presidida polo abade Hermenegildo. Anos despois, o mosteiro converteuse nun dominio real, como demostra unha doazón que, en 1164, o rei Fernando II fixo a Fernando Odoáriz e á súa muller. Neste escrito o mosteiro aparece por primeira vez baixo a advocación de San Paio. O patrimonio histórico-artístico desta parroquia está integrado polo templo parroquial, o románico compostelán; a capela de Bexán (século XVII); a capela de Casanova (século XVI); o Santuario de Montecelo e a Casa das Cortes, da época barroca.

Eirexafeita, San Vicente de

Fegresía pertencente ao arciprestazgo do Saviñao, que no censo de 1991 tiña 130 habitantes agrupados nas entidades de Cazón, Gudín, San Vicente e Valiñocovo, coa densidade media, para o mesmo ano, de 9,5 hab./Km2. A igrexa parroquial, tras a reforma de 1967, perdeu todas as características de estilo do templo anterior. Entre os restos prehistóricos que se conservan está o Castro de San Vicente.

Fión (San Lorenzo)

Parroquia adscrita á parroquia da Cova e pertencente ao arciprestazgo do Saviñao. Os seus 207 habitantes, segundo o censo de 1991, agrúpanse nas entidades de Abuime dos Currás, Aira da Vila, Arxeriz, A Barxa, O Camiño Grande, O Castro, Fión, Fontela, Lamalonga, Mazarelos, O Pousadoiro, Rendal, San Mamede e Vilariño, sendo a súa densidade media, para o mesmo ano, de 48’1 hab./Km2. Os restos máis antigos que se conservan, dentro do termo, remítennos á época castrista. A arquitectura civil presenta tres casas ancestrais: Arxeriz, Lamaquebrada e a Casa do Nemesio, en Fión. O templo parroquial conserva unha parte románica do século XIII e a nave do XVII. No seu interior hai pinturas murais do último terzo do século XVI.

Freán (Santa Cecilia)

Fegresía pertencente ao arciprestazgo do Saviñao que, segundo o censo de 1991, tiña 75 habitantes agrupados nas entidades de Casa do Marte, Cepada, Cucos, Freán, Navás, Tarrío e A Torre, sendo a densidade media, para o mesmo ano, 30 hab./Km2. No templo parroquial hai un crucifixo do século XVIII e un incensario do XVI.

Laxe, San Fiz de

Parroquia anexa á parroquia de Louredo e pertencente ao arciprestazgo do Saviñao. Os seus 81 habitantes, segundo o censo de 1991, agrúpanse nas entidades de Beleigán, Fondo de Vila, Gonzán, Meitriz, Sanfiz e A Veiga, sendo a densidade media, para o mesmo ano, de 26’1 hab./Km2. Laxe pertencía antes á xurisdición de Saviñao, exercendo a súa xurisdición sobre ela, os condes de Lemos. Entre o seu patrimonio artístico están: o templo parroquial (século XVIII); a Casa Grande de Guitián e os restos de fosas antropoides situadas en Beleigán.

Licín, Santa Baia de

Fegresía pertencente ao arciprestazgo do Saviñao, cuxa poboación estimouse en 1991 en 223 habitantes agrupados nas entidades de Carreixas, Cavada, A Ermida, Licín, Montes, O Pacio, A Páxara, A Pousada, Santalla e Vilanova, sendo a densidade media / entidade, para o mesmo ano, 44’6 hab./Km2. A igrexa parroquial é do século XVII e, no seu interior, alberga tres interesantes retablos. A construción civil máis significativa é a Casa dos Señores de Licín.

Louredo, San Martiño de

Fegresía pertencente ao arciprestazgo de Saviñao e de cuxa xurisdición dependen os anexos de Santiago de Saviñao e San Fiz de Laxe. Os seus 142 habitantes, segundo o censo de 1991, agrúpanse nas entidades de Buxán, Gonzán, Eirexe, Louredo, A Rega e San Sadurniño, sendo a densidade media por entidade, para o mesmo ano, de 101,4 habitantes / Km2. A antigüidade desta parroquia está acreditada por un documento do ano 842 no que se le “Laureto eclessia de Santiago”. A igrexa parroquial, orixinalmente románica, foi reformada no século XVIII. A Casa do Bento, a Casa de Fraguas e o Pazo de Buxán son as construcións civís máis destacables.

Marrube, Santa María de

Fegresía pertencente ao arciprestazgo do Saviñao, cuxa poboación en 1991 estimábase en 209 habitantes agrupados nas entidades de Afonxe, Castiñeiras, A Devesa, Felón, Eirexe, Mendreira, Outeiro, Penela, Saa, Vigo, Vilameá, Vilar e Vilaseco. densidade media, para o mesmo ano, de 37,3 hab./Km2. Santa María de Marrube pertencía ao priorado da Cova, ultimamente o concello de Lugo exercía o dereito de presentación. O templo parroquial, de estilo románico, está datado no século XIII. No interior, varios retablos e pinturas interesantes.

Mourelos, San Xián de

Freguesía pertencente ao arciprestado de Saviñao, cuxa poboación era, no ano 1991, de 197 habitantes agrupados nas entidades de Arxemil, Barrio, A Campaza, A Carreira, Ou Castro, Cerdeiro, Eirexe, Ou Matogueira, Mourelos, A Reguenga, A Senra, Torno A Vendanova e Vilar, sendo a densidade media, para o mesmo ano, de 39’4 hab./Km2. Esta freguesía figura en varios documentos da catedral de Lugo; no ano 976 a monxa Señior, sobriña do bispo de Tui, doa a vila de Mourelos ao mosteiro de Diomondi. O templo parroquial foi construída no ano 1925, derrubándose a primitiva edificación de posible orixe románico. No seu interior atópase un retablillo do século XVII. Dentro do termo parroquial atópase a Casa de Torno e a Casa Grande de Mourelos, en Eirexe.

Ousende, Santa María de

Freguesía pertencente ao arciprestado de Saviñao, cuxa poboación en 1991 estimábase en 258 habitantes agrupados nas entidades de Albín, Vos Amieiros, A Az, A Cal, As Campazas, O Carballiño, A Casanova, As Casanovas, Lamas, Navallos, Ousende, Outeiriños, Outeiro, Pacios, A Piteira, A Retorta, A Toxeira e Vilameá, sendo a densidade media, para o mesmo ano, de 15’9 hab./Km2. Xunto con outras freguesías limítrofes pertenceu ao territorio xurisdicional de @A Pobra de Brollón, unha das poucas terras de reguengo que existían na demarcación provincial lucense. Nun documento da catedral de Lugo, datado o 18 de maio de 1222, lese “Santa María de Ousindi“. O templo parroquial foi reconstruído a mediados do século XVII e, no seu interior hai un retablo barroco. Dentro do termo parroquial atopámonos con restos das culturas megalíticas e castrexas. Ademais, dentro do apartado de arquitectura civil temos varias casas blasonadas: Casa de Vilameá, Casa de Quiroga e Casa de Toxeiras.

Piñeiró, San Sadurniño de

Freguesía anexa de Santo Estevo de Ribas de Miño e pertencente ao arciprestado de Saviñao. Os seus 343 habitantes, segundo o censo de 1991, atópanse agrupados nas entidades de Beirán, Piñeiro, A Portela, Salcedo, San Saturnino, Sobrelle, A Touza, Vilachá, Vilamor e Vilarreme, sendo a densidade media, para o mesmo ano, de 38’9 hab./Km2. En varios foros do mosteiro de Castro de Rei de Lemos aparece esta freguesía dentro das súas pertenzas. Nos arredores do templo parroquial atopáronse varias sepulturas antropoides escavadas na roca.

Rebordaos, Santa Baia de

Freguesía pertencente ao arciprestado de Saviñao, cuxa poboación era, segundo o censo de 1991, de 143 habitantes agrupados nas entidades de Bexe, A Bugalla, A Gandaira, Ou Castro, Caxerigo, A Chousa, Gudín, Liñares, Outeiro, Pacios, A Porta, Pudio e Vilanova, sendo a densidade media, para o mesmo ano, de 16’4 hab./km2. Dentro do termo parroquial atópase a Torre de Cadaira, formando parte dun conxunto máis amplo, e con posible orixe no século XIII. O templo parroquial é do século XVIII. No interior un retablo rococó e un incensario gótico (finais do XV).

Reiriz, Santa María de

Freguesía pertencente ao arciprestado de Saviñao, cuxa poboación era, no ano 1991, de 201 habitantes agrupados nas entidades de Alperiz, Casanova, As Ferrería, Quián, Teibel e Troifil, sendo a densidade media, para o mesmo ano, de 20’1 hab./Km2. O templo parroquial é do século XVI e no seu interior atópanse varios retablos de interese. Entre as casas blasonadas podemos citar a Casa Grande de Eirexe, a Casa Grande de Quián e a Casa do Fidalgo.

Ribas de Miño, Santo Estevo de

Freguesía pertencente ao arciprestado de Saviñao, cuxa poboación, segundo o censo de 1991, era de 67 habitantes agrupados nas entidades da Abadía, A Devesa, Pesqueiras, Santo Estevo, Torno e Toural, sendo a dnsidad media, para o mesmo ano, de 26’8 hab./Km2. Na comarca esta freguesía é coñecida baixo o nome de Pesqueiras. Do mosteiro de “San Estebo in vila Nazara“, suxeito posteriormente a Samos, quedan como probas os topónimos da Abadia e Ou Mosteiro. O convento tivo que ser moi anterior ao templo actual, tendo como orixe uno dos tantos eremitorios que poboaron as ribeiras do Miño. Durante algún tempo estivo vinculado ao seu homónimo de Ribas de Sil, na provincia de Ourense. Nun inventario da igrexa de Lugo, redactado probablemente en tempos de Alfonso VII, menciónase xa ao mosteiro en “San Estebo in ripa Minei“. No Arquivo Histórico Nacional só se conservan deste mosteiro un pergamiño do século XIV e dous cartapacios de papeis. A igrexa de Santo Estevo foi declarada monumento nacional de carácter histórico-artístico en xuño de 1931. Pola súa estrutura está relacionada con San Nicolao de Portomarín, San Paio de Diomondi e Santa María de Pesqueiras. Ribas de Miño é considerada como unha das mellores mostras do románico galego do século XII

Ribas de Miño, San Vitorio de

Freguesía pertencente ao arciprestado de Saviñao que, no ano 1991 contaba con 185 habitantes agrupados nas entidades da Abadía, Vos Amieiros, Vos Corgos, A Corredoira, Filgueira, As Fontelas, Montegrande, Pacios, A Pereira, A Reboira, Regacho, Susavila, Taíz, Ou Troncedo e Ou Val, sendo a densidade media/entidade, para o mesmo ano, de 17’4 hab./Km2. A igrexa parroquial, datada no século XII, conserva na súa integridade a obra románica, fóra da sancristía. De entre as construcións civís citar á Casa de Abadía ( XVXVI) e a de Pacios (século XVII). No lugar de Porto, hoxe asolagado polas augas do encoro de Belesar, existiu unha capela de posible orixe románico: deste templo consérvanse algunhas tallas esculpidas entre os séculos XVI e XVII, situadas no templo parroquial. No monte da Capela atópase situado o Santuario de Guadalupe, do século XVIII. É esta a parroquia máis rica da comarca en ajuar litúrxico.

Rosende, Santa María de

Freguesía aneja de Santa Cecilia de Freán e pertencente ao arciprestado de Saviñao. No ano 1991 contaba con 99 habitantes agrupados nas entidades de Bustelo, Corveixe, Madredauga, Pumar, Sabariz, Santa María, Sobrado, A Veitureira, Vilatiñosa e Vilaravides, sendo a densidade media, para o mesmo ano, de 17’6 hab./Km2. Nun documento da igrexa de Lugo do ano 916 lese ” ecclesia de Sancto Petro in vila Corveise“, aínda que non é segura a súa identificación co lugar de Corveixe pertencente a esta freguesía. Outros documentos falan de ” Corvasia” e ” Corveiga“, como lugar incluído en terras de Lemos e en territorio do antigo mosteiro de Atán alá polos séculos VIII e IX. É de supoñer que nos seus principios fose unha comunidade familiar, agregada máis tarde a Santo Estevo de Atán e logo a San Vicente de Pombeiro. A arquitectura civil ten varias casas blasonadas dentro da parroquia: Casa de Ribas (século XVIII) e Casa Señorial de Rosende. No lugar de Corveixe atópase un bo xacemento da cultura castrexa.

Segán, Santa María de

Freguesía anexa de San Vitorio de Ribas de Miño e pertencente ao arciprestado de Saviñao. Os seus 193 habitantes, segundo o censo de 1991, atópanse agrupados nas entidades de Vos Ameixeiros, Ou Casar, Escobia, Piñeiro, Salcedo, Segán de Abaixo, Segán de Arriba, O Sisto e Trasmil, sendo a densidade media/entidade, para o mesmo ano, de 20’7 hab./Km2. O templo parroquial presenta no interior varios retablos de interese. Da arquitectura civil a obra máis destacable é casa Torre de Güimil, situada no lugar do mesmo nome, que afunde as súas raíces no século XIV. Encostada ao edificio atópase a capela, cun retablo no seu interior do século XVIII.

Seteventos, Santa María de

Freguesía pertencente ao arciprestado de Saviñao, cuxa poboación era segundo o censo de 1991 de 130 habitantes agrupados nas entidades de Malveiros, Morgade, Mosiños, Pedras Brancas e Seteventos ou Eirexe, sendo a densidade media/entidade, para o mesmo ano, de 30’2 hab./Km2. A primeira noticia documental sobre esta freguesía é unha doazón do ano 1014, subscrita a favor do mosteiro de Diomondi por Dona Senior, onde aparece a igrexa de Seteventos. O templo parroquial é unha construción románica do século XIII. A arquitectura civil ten na Casa Grande de Mosiños, o mellor exemplar.

Sobreda, San Xoán de

Freguesía anexa da parroquia de San Xián de Vilacaiz e pertencente ao arciprestado de Saviñao. Os seus 167 habitantes, segundo o censo de 1991, atópanse agrupados nas entidades de Agra, Armada, Augalevada, Ou Castro, Estrumil, Lamapobre, Monterredondo, Orxaínza, A Pena e Sobreda, sienso a densidade media/entidade para o mesmo ano, de 20’6 hab./Km2. Dentro da parroquia existen numerosos topónimos que fan referencia á cultura megalítica.

Vilacaiz, San Xián de

Freguesía pertencente ao arciprestado de Saviñao que, no ano 1991 contaba cunha poboación de 212 habitantes agrupados nas entidades de Carballos, Forcados, Mañariz, Sambade, San Julián, Soucedo, Valdorraca e Vilacaiz, sendo a densidade media, para o mesmo ano, de 20 hab./Km2. Entre os seus vestígios históricos cabe destacar un castro en bo estado de conservación.

Vilaesteva, San Salvador de

Freguesía pertencente ao arciprestado de Saviñao, cuxa poboación era, segundo o censo de 1991, de 363 habitantes agrupados nas entidades de Vos Bidueiros, Ou Castro, Córneas, Currelos, A Peiceira, Recón, Sanxumil e Vilaesteva, sendo a densidade media, para o mesmo ano, de 34’5 hab./Km2. O templo parroquial foi construído a principios do século XVIII. Dentro da arquitectura civil cabe mencionar a Casa de Maseda, no lugar de Ou Castro.

Vilasante, San Salvador de

Freguesía pertencente ao arciprestado de Saviñao, cuxa poboación era en 1991 de 911 habitantes agrupados nas entidades de Casadela, Escairón ( cap. do municipio), A Igrexa, Ou Mosteiro, Pacios, Ou Souto e Vilasante, sendo a densidade media, para o mesmo ano, de 303’6 hab./Km2. Dentro do termo parroquial temos restos do período castrexo e algún exemplar de casa blasonada: Casa de Outeiro. O templo parroquial antigo, situado en Vilasante, sufriu varias reformas e, no seu interior garda un retablo de 1862.

Vilatán, San Xoán de

Freguesía aneja de Santa María de Marrube e pertencente ao arciprestado de Saviñao. No ano 1991 contaba con 64 habitantes agrupados na entidade do mesmo nome, sendo a densidade media, para o mesmo ano, de 40 hab./Km2. O templo parroquial foi construído a principios do século XVIII e, no seu interior garda un retablo da mesma data. Dentro do termo parroquial hai restos da cultura castrexa.

Vilelos, San Martiño de

Freguesía pertencente ao arciprestado de Saviñao, cuxa poboación era no ano 1991 de 243 habitantes agrupados nas entidades da Besta, Lamagrande, Pedras, O Quintairo, San Martíño, Santa Cruz, Santa Maríña, Susmil, Vilaseco e Vilelos, sendo a densidade media/entidade para o mesmo ano de 35’7 hab./Km2. O templo parroquial, reconstruído a finais do século XVI, conserva no seu interior varios retablos do século XVIII. Dentro da arquitectura civil apuntar a Casa Grande de Vilelos e Casa-Pazo de Vilar.

Xuvencos, Santiago de

Freguesía pertencente ao arciprestado de Saviñao, cuxa poboación era en 1991 de 73 habitantes agrupados nas entidades de Ou Gorgozo, Salgueiros, San Adrián e Xuvencos, sendo a densidade media para o mesmo ano de 16’9 hab./Km2. En tempos houbo dentro desta parroquia unha torre-castelo que foi derrubada polos irmandiños.

Skip to content